Litografia

 Władysław Winiecki

 Władysław Winiecki

 kamień litograficzny

technika graficzna zaliczana do druku płaskiego, gdzie rysunek przeznaczony do powielania wykonuje się na kamieniu litograficznym, także odbitki wykonane tą techniką.

W klasycznej litografii rysunek nanosi się zatłuszczającą kredką lub tuszem litograficznym na kamień — gładko wypolerowany lub przetarty ostrym piaskiem, co daje efekt gruboziarnistej faktury na odbitce. Po wykonaniu rysunku powierzchnia kamienia jest zakwaszana słabym roztworem kwasu azotowego i gumy arabskiej. Dzięki temu niezarysowane partie zostają uodpornione na zatłuszczenie farbą — stają się oleofobowe, a zarazem pozostają hydrofilne, czyli przyjmujące wodę. Wtedy właśnie rysunek zwilża się wodą, po czym nanosi się na niego farbę drukarską, którą przyjmują tylko oleofilowe — niewytrawione, zatłuszczone wcześniej kredką lub tuszem — fragmenty. Odbitki wykonuje się przykładając zwilżony papier do kamienia stanowiącego matrycę i odbijając na prasie litograficznej, która ze względu na kruchość kamienia skonstruowana jest inaczej niż prasa używana w technikach metalowych.

W grafice artystycznej popularna jest technika zwana ossa sepia polegająca na wykonywaniu rysunku negatywowego na kamieniu.

Niektóre odmiany tej techniki, takie jak kamienioryt czy kwasoryt na kamieniu należą do druku wklęsłego. Techniką litograficzną wykonuje się też matryce na płytach aluminiowych — algrafia i na płytach cynkowych — cynkografia.

Historia litografii

Technikę litograficzną wynalazł w 1798 roku Alois Senefelder (1771—1834). W Polsce pierwszą pracownię litograficzną założono w 1818 roku. Rozwój tej techniki doprowadził do powstania druku offsetowego.

Artyści zajmujący się litografią

Litografię uprawiali wybitni malarze i graficy:

• Alfons Mucha
• Honoré Daumier,
• Eugène Delacroix,
• Odo Dobrowolski,
• Henri de Toulouse-Lautrec,
• Pierre-Auguste Renoir,
• Henri Matisse,
• Marc Chagall,
• Pablo Picasso,
• Stanisław Wyspiański,
• Leon Wyczółkowski,
• Kazimierz Sichulski,

 

 

Alfons Mucha

 

Honoré Daumier, Rue Transnonain, 1834

Odilon Redon, Uśmiechnięty cyklop, 1883

 Leon Wyczółkowski

Teodor Axcentowicz

 

 

 

 

 

Algrafia, aluminografia (z niem. AlgraTeodor Axcentowiczphie) — jedna z pierwszych technik druku płaskiego, wynaleziona w 1892 roku^[1]. Po raz pierwszy zastosowana przez Josefa Scholza w Moguncji. W technice tej formą drukową jest cienka płyta aluminiowa, szlifowana, następnie ziarnowana i pokrywana materiałem światłoczułym. Na tej powłoce nanoszony jest negatyw rysunku.

Algrafia była techniką przemysłową stosowana do druku precyzyjnych prac, np. map, umożliwiając większą precyzję niż stosowana do tej pory litografia. Umożliwiała druk wielokolorowy. Technikę algrafii stosowali do celów artystycznych m.in. Leon Wyczółkowski, Teodor Axentowicz, Oskar Laske. Dziś aluminografia stosowana jest jedynie jako jedna z technik artystycznych.

 

Omar Kessel

 

 

Druk płaski – jest to jedna z podstawowych technik druku, obok druku wklęsłego i wypukłego, stosowana w technikach graficznych i poligraficznych. Forma drukowa w druku płaskim charakteryzuje się tym, że jest właśnie płaska, tzn. miejsca drukujące i niedrukujące znajdują się na tym samym poziomie. Ogólnie techniki druku płaskiego dzieli się na dwa rodzaje:

• metoda bezpośrednia (np. litografia, światłodruk) – w której forma drukowa styka się bezpośrednio z podłożem drukowym;
• metoda pośrednia (np. offset) – w której obraz drukowy przenoszony jest z formy drukowej na element pośredniczący, a dopiero z niego w drugiej czynności na podłoże drukowe.

W litografii (jest to odmiana grafiki warsztatowej, czyli odmiana artystycznej formy druku) formą drukową jest kamień litograficzny. Technika ta wykorzystuje zjawisko fizyko-chemiczne przyciągania lub odpychania cząsteczek wody. Na formie drukowej wykonuje się rysunek tłustym tuszem (lub kredką), a następnie zwilża wodą, która zatrzymuje się na miejscach niezatłuszczonych (niedrukujących). W czasie druku farba przylega tylko do miejsc zatłuszczonych i tylko te miejsca odbijają się na papierze. Wynalazcą litografii jest Alojz Senefelder.

We współczesnym przemyśle poligraficznym, zasady podobne do litografii, wykorzystywane są w technice offsetowej, która wykorzystuje własności oleofilne (a co za tym idzie, hydrofobowe) miejsc z obrazem drukowym oraz własności dokładnie odwrotne miejsc pozbawionych tego obrazu.

Broniszowski

Przemysłową techniką druku płaskiego o ograniczonym zastosowaniu jest światłodruk. Matrycę w światłodruku stanowi płyta ze szkła lub metalu, powleczona warstwą kopiową (najczęściej żelatyny uczulonej dwuchromianem amonu lub potasu) z wytworzonymi w niej, na skutek procesów fotochemicznych, miejsc drukujących i niedrukujących. Charakterystyczną cechą światłodruku jest brak rastra.

.
Cerografia — rodzaj druku wklęsłego. Formę drukową wykonuje się z posrebrzanej płyty miedzianej pokrytej woskiem, w którym żłobione są przy pomocy rylca linie. Płyta jest następnie poddawana elektrolitycznemu trawieniu.