sucha igła

Sucha igła (suchoryt, fr. pointe sèche) — technika graficzna druku wklęsłego, w której formę drukową tworzy się za pomocą stalowej igły na wypolerowanej płycie miedzianej, cynkowej lub mosiężnej. Igła, zagłębiając się w powierzchnię płyty, pozostawia rowek oraz wystający wiórek metalowy, zatrzymujące farbę. Tak powstały rysunek daje efekt tzw. dymka obok głównej kreski. Na odbitce daje to efekt szkicu ołówkowego.

Otrzymaną formę drukową powleka się farbą drukową i czyści jak w miedziorycie, a następnie odbija na zwilżonym papierze, stosując niewielki nacisk prasy. Matryca ulega szybkiemu zniszczeniu ze względu na ścieranie i rozgniatanie wiórków zatrzymujących farbę, więc liczba dobrych odbitek jest niewielka. Próby zwiększenia trwałości matrycy m.in. przez galwaniczne niklowanie (zwł. w Niemczech w XIX w.) prowadziły do zatracenia swobodnego, rysunkowego charakteru odbitek i zostały zarzucone.

Sucha igła jest bardzo zbliżona (jeśli chodzi o sposób otrzymywania obrazu) do mezzotinty; obie te techniki doskonale się uzupełniają, co było wykorzystywane zwłaszcza w angielskiej grafice XVIII wieku; na jednej płycie/matrycy partie walorowe (światłocień) były wykonywane w technice mezzotinty, a szczegóły dopracowywane za pomocą suchej igły; w efekcie powstawały prace graficzne o wyjątkowych (i niemożliwych do naśladowania w innych technikach graficznych) walorach estetycznych. Sucha igła jest techniką często uzupełniającą inne techniki graficzne jak akwaforta, akwatinta czy miękki werniks. Rysunek igłą na blasze miedzianej jest również etapem wstępnym powstawania miedziorytu.

Historia techniki

Przyjmuje się, że pierwszym rytownikiem stosującym technikę suchej igły był Mistrz Księgi Domowej z Wolfegg (około 1480 roku) określany wcześniej jako Mistrz Amsterdamskiego Gabinetu Rycin. Później rozwijali ją Albrecht Dürer (Św. Hieronim, 1512), Andrea Mantegna, Rembrandt (Ecce homo, 1655) i inni. Była łączona z akwafortą lub uprawiana jako samodzielna technika.

Druga połowa XIX wieku przyniosła odrodzenie tej techniki w Europie. Tworzyli w niej m.in. Auguste Rodin, Edvard Munch, Pierre Bonnard, Alphonse Legros, Louis Legrand, Félicien Rops, Félix Vallotton, James McNeill Whistler, Joan Miró, Marc Chagall, Pablo Picasso, Jacques Villon.